"ΠΛΥΝΤΗΡΙΑ" ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΑ ΒΑΦΤΙΣΤΗΡΙΑ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΑΤΖΑΚΑ
ΔΙΠΛΑ ΣΤΗΝ ΚΛΕΡ ΚΙΓΚΑΝ
(στιγμιότυπο από την ταινία "Θολός βυθός" που βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του Γιάννη Ατζακά)
[Με όχημα και γέφυρα το βιβλίο της Κλερ Κίγκαν Μικρά πράγματα σαν κι αυτά (Μεταίχμιο, 2022), σχολιάζω τέσσερα βιβλία του συγγραφέα Γιάννη Ατζακά]
Η
κάπως αναπάντεχη επιτυχία που είχε, τελευταία, στη χώρα μας το βιβλίο της Κλερ
Κίγκαν Μικρά πράγματα σαν κι αυτά
(μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, Μεταίχμιο, 2022), όπου η συγγραφέας, με λιτή και
αφαιρετική αφήγηση, αναφέρεται μεταξύ άλλων και στα διαβόητα «Πλυντήρια» της
Αγίας Μαγδαληνής, ένα εκ των οποίων σε τμήμα κάποιου Μοναστηριού και σε
απόσταση αναπνοής από το καθολικό σχολείο μιας μικρής πόλης στην Ιρλανδία
(φοιτούσαν εκεί τα κορίτσια της περιοχής), συνειρμικά μάς παραπέμπει και σε
κάποια παλιότερα βιβλία του Γιάννη Ατζακά.
Σε κάποια μυθιστορήματα του γνωστού
συγγραφέα γίνεται αναφορά στις Παιδουπόλεις της Φρειδερίκης, όπου ο ίδιος έζησε
έγκλειστος στο παρελθόν επί έξι ολόκληρα χρόνια. Δίχως να αμφισβητώ τη
λογοτεχνική αξία του βιβλίου της Κίγκαν, που η ιστορία της ξετυλίγεται το 1985
στην Ιρλανδία και ως προς δομή και ύφος παραπέμπει, μεταξύ άλλων, και στον Ντίκενς (κορίτσια «ηθικώς
παραστρατημένα», που οδηγούνταν διά της βίας από το σχολείο στο Μοναστήρι, με
εκβιασμούς και απειλές, και δούλευαν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες με κίνδυνο
της ζωής τους, αλλά παράλληλα και μια χριστουγεννιάτικη ιστορία όπου
προσεγγίζεται στο τέλος το βαθύτερο νόημα της αγάπης), θα έλεγα πως τα βιβλία
του Ατζακά αναφορικά με το ζήτημα των Παιδουπόλεων παρουσιάζουν εξίσου μεγάλο
ενδιαφέρον για δύο λόγους: Αφενός γιατί αναφέρονται σε μια όχι και τόσο μακρινή
ελληνική πραγματικότητα, πάνω σε ένα σχετικά συναφές θέμα (Ιδρύματα ελεγχόμενα
από την εκκλησία, στην περίπτωση της Κίγκαν-Ιδρύματα ελεγχόμενα από τους
μονάρχες που στήριζαν, θεωρητικά, τα ορφανά της εποχής, στην περίπτωση του
Ατζακά), αφετέρου γιατί στα βιβλία του ο Θεσσαλονικιός συγγραφέας, παρά τα
διάσπαρτα εδώ κι εκεί μυθοπλαστικά του ευρήματα, αναφέρεται στις Παιδουπόλεις
αυτοβιογραφούμενος. Επομένως μπορούμε να κάνουμε λόγο για αφηγήσεις πρωτογενούς
βιώματος, με βάση ένα επώδυνο παιδικό τραύμα, και όχι για βιβλία
αποστασιοποιημένου βλέμματος σ’ ένα σκάνδαλο πρώτης γραμμής, όπως
συμβαίνει με την περίπτωση της Ιρλανδής
συγγραφέως.
Για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο
πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο: